2025/2026 o‘quv yilidan boshlab, O‘zbekiston oliy ta’lim tizimida sirtqi ta’lim shakli to‘liq bekor qilinadi. Bu qaror davlat va xususiy oliy ta’lim muassasalariga teng tatbiq etiladi. Bu o‘zgarish xususiy oliygohlar faoliyatiga sezilarli ta’sir ko‘rsatishi kutilmoqda.
Nega narxlar oshadi?
-
Sirtqi ta’limning ulushi katta: Xususiy universitetlarda tahsil olayotgan 508 720 nafar talabaning 71% (ya’ni 361 461 nafar) sirtqi shaklda o‘qimoqda.
-
Daromad manbai yo‘qoladi: Sirtqi ta’lim yopilishi natijasida, xususiy universitetlar harajatlarni qoplash uchun kontrakt narxlarini oshirish ehtimoli yuqori.
-
Kunduzgi va kechki ta’limga cheklovlar: Universitetlar kunduzgi talabalarning 50% gacha kechki yoki masofaviy shaklda abituriyent qabul qilishi mumkin. Bu limit xususiy OTMlarning avvalgi sirtqi ta’limdagi katta oqimlaridan voz kechishga majbur qiladi.
Qanday cheklovlar joriy etiladi?
-
Sirtqi ta’limga qabul to‘xtatiladi: 2025/2026 o‘quv yilidan boshlab, hech qaysi yo‘nalish bo‘yicha sirtqi ta’limga talabalar qabul qilinmaydi.
-
Muqobil ta’lim shakllari: Sirtqi ta’lim o‘rniga kechki, masofaviy va qisqa muddatli kunlik (part-time) ta’lim shakllari rivojlantiriladi.
-
Qabul kvotalari: Muqobil (kechki, masofaviy) shakllar uchun kvotalar oshiriladi, ammo bu kvotalar kunduzgi ta’lim shakli qabul natijasining 50 foizidan oshmasligi kerak.
Kutilayotgan oqibatlar
-
Kontrakt stavkalari oshishi: Xususiy universitetlar kontrakt stavkalarini qayta ko‘rib chiqadi, bu esa ta’lim narxining oshishiga olib keladi.
-
Abituriyentlar tanlovi cheklanadi: O‘zgarishlar abituriyentlar tanloviga va ta’lim bozori muvozanatiga ta’sir ko‘rsatadi.
-
Ta’lim sifatiga e’tibor kuchayadi: Raqobat sharoitida ta’lim sifatiga e’tibor kuchayishi mumkin.
Xulosa
Sirtqi ta’limning bekor qilinishi O‘zbekiston oliy ta’lim tizimida sezilarli o‘zgarishlarga olib keladi. Bu o‘zgarishlar xususiy universitetlar faoliyatiga, ta’lim narxlariga va abituriyentlar tanloviga ta’sir ko‘rsatadi. Shuningdek, ta’lim sifatini oshirish va zamonaviy ta’lim shakllarini rivojlantirishga imkon yaratadi.
