Maqsadli qabul: Imtiyozmi yoki majburiyat?

O‘z hududida yuqori malakali kadrlar tayyorlash maqsadida tashkil etilgan maqsadli qabul tizimi ko‘plab abituriyentlar uchun qo‘shimcha imkoniyatdir. Shu bilan birga, bu yo‘lni tanlaganlar oldida ayrim shart-sharoitlar va cheklovlar ham mavjud. Quyida ushbu tizim qanday ishlashi, kimlar undan foydalana olishi va nima talab qilinishi haqida tahliliy ko‘rinishda yoritamiz.

Kimlar maqsadli qabulda qatnashishi mumkin?

Maqsadli qabul kvotalari har yili hukumat tomonidan tasdiqlanadi va u ma’lum viloyat, shahar yoki tumanlar kesimida taqsimlanadi. Bu kvotalar faqatgina:

• O‘sha hududda doimiy ro‘yxatda turadigan, ya’ni propiskasi bor bo‘lgan,

• Shu hududdagi maktab yoki kollejda o‘qib, rasmiy hujjatga ega bo‘lgan abituriyentlar uchun amal qiladi.

Demak, boshqa viloyatda yashaydigan yoki boshqa joyda o‘qiganlar bu kvotada ishtirok eta olmaydi.

Kvotalar qanday belgilanadi?

Maqsadli qabul doirasida joylar ixtisosliklar bo‘yicha taqsimlanadi. Masalan, sog‘liqni saqlash, ta’lim, veterinariya yoki boshqa sohalarga ehtiyoj yuqori bo‘lgan hududlarga ajratilgan yo‘nalishlar asosida tanlov o‘tkaziladi. Har bir yo‘nalishdagi o‘rinlar esa viloyat yoki tumanlar bo‘yicha ajratiladi. Bu, o‘z navbatida, hududiy muvozanatni saqlashga xizmat qiladi.

Maqsadli qabul tanlovi qanday ishlaydi?

Abituriyent onlayn ariza topshirish vaqtida maqsadli qabulni tanlashi mumkin. Bu tanlov unga ikkita imkoniyat yaratadi:

1. Hududiga ajratilgan maxsus kvotada ishtirok etish

2. Umumiy tanlovda qatnashish

Agar abituriyent maqsadli kvota uchun yetarli ball to‘plasa — u davlat granti asosida talaba bo‘ladi. Aks holda, umumiy reytingga ko‘ra, boshqa abituriyentlar bilan birga baholanadi.

Ushbu tizimning afzalliklari

Maqsadli qabul bir necha jihatdan abituriyent uchun qulaylik yaratadi:

• Raqobat umumiy tanlovga nisbatan pastroq bo‘ladi.

• Odatda, kamroq ball bilan grant yutib olish imkoniyati mavjud.

• Hududiy kadrlar taqchilligini bartaraf etish orqali, abituriyent o‘z hududida barqaror ish topishi mumkin.

Muhim cheklovlar va majburiyatlar

Ammo bu imkoniyat bilan birga, bir nechta majburiyatlar ham keladi:

• Maqsadli qabul orqali o‘qishga kirgan talabaga o‘qishni boshqa OTMga ko‘chirish (perevod) taqiqlanadi. Bu talab davlat tomonidan qat’iy nazorat qilinadi.

• Talaba o‘qishni tamomlagach, kamida 5 yil davomida o‘z hududida ishlashi shart. Aks holda, grant asosida o‘qish xarajatlari davlatga qaytariladi.

Nima uchun bu tizim joriy etilgan?

Asosiy maqsad — respublikaning turli hududlarida mutaxassis kadrlar yetishmovchiligini bartaraf etish. Ayniqsa, qishloq joylarida vrach, muallim, agronom kabi sohalarda mutaxassislar taqchilligi mavjud. Maqsadli qabul orqali aynan shu hududlarda istiqomat qiluvchi yoshlarga ustunlik beriladi, chunki ular o‘z hududida ishlashga ko‘proq tayyor va motivatsiyalidir.

Xulosa: Tanlov ongli bo‘lishi kerak

Maqsadli qabul abituriyent uchun muhim imkoniyat bo‘lishi mumkin. Ayniqsa, yuqori ball to‘play olishiga ishonchi past bo‘lgan, ammo o‘z hududida qolib ishlashga tayyor abituriyentlar uchun bu yaxshi strategik tanlov. Shu bilan birga, o‘qish davomidagi va undan keyingi majburiyatlarni ham unutmaslik kerak. Tanlov qilishdan avval o‘zingizdan so‘rang: “Men 5 yil o‘sha hududda ishlashga tayyormanmi?” Javob ijobiy bo‘lsa, bu siz uchun mos yo‘nalish.