"Ipak yo‘li" turizm va madaniy meros xalqaro universiteti O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018-yil 19-iyundagi PQ–3815-sonli qaroriga asosan tashkil etilgan. Universitetning asosiy maqsadi — turizm, madaniy meros, xalqaro munosabatlar, menejment, iqtisodiyot va tilshunoslik kabi yo‘nalishlarda yuqori malakali kadrlar tayyorlash hamda xalqaro miqyosdagi ilmiy-tadqiqotlar olib borishdir.
Dastlabki bosqichda universitet Turizmni rivojlantirish davlat qo‘mitasi, Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi, Samarqand viloyati hokimligi, Toshkent davlat sharqshunoslik instituti va Rossiyaning yetakchi oliy ta’lim muassasalari hamkorligida shakllantirildi. 2018–2019-yillarda dastlabki akademik yo‘nalishlar ochildi, ilk talabalar qabuli amalga oshirildi va professor-o‘qituvchilar tarkibi shakllantirildi.
Keyingi yillarda, xususan 2020–2022-yillar oralig‘ida universitet xalqaro aloqalarni faol rivojlantirdi. Rossiya, Xitoy, Janubiy Koreya, Malayziya va Yevropaning nufuzli universitetlari bilan hamkorlik o‘rnatildi. Shu davrda ingliz, rus, koreys va xitoy tillarida ta’lim olib boriladigan dasturlar kengaydi. Shu bilan birga, turizm va madaniy meros sohalariga oid ilmiy-tadqiqot markazlari ham ochildi.
2023-yildan boshlab universitet o‘zining xalqaro nufuzini oshirdi. UNESCO, ICOMOS va ISESCO kabi xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlik doirasi kengaydi. Aynan shu yilda “Silk Road Research Center” faoliyati yo‘lga qo‘yildi, bu markaz Ipak yo‘li bo‘ylab joylashgan tarixiy va madaniy yodgorliklarni chuqur o‘rganish bilan shug‘ullanadi.
Bugungi kunga kelib, universitet Samarqand shahrida faoliyat yuritadi. Ta’lim o‘zbek, rus, ingliz, koreys va xitoy tillarida olib boriladi. Fakultetlar tarkibida turizm va mehmonxona menejmenti, madaniy merosni muhofaza qilish va restavratsiya, xalqaro aloqalar, tilshunoslik hamda iqtisodiyot yo‘nalishlari mavjud. Talabalar soni yildan-yilga ortib bormoqda, ularning muhim qismini xorijiy fuqarolar tashkil etadi.
Universitetning bugungi rivojlanish bosqichi uni mintaqadagi yetakchi ilmiy-ta’lim muassasalaridan biriga aylantirib, Ipak yo‘li merosining ilmiy o‘rganilishi va global turizm rivojiga katta hissa qo‘shmoqda.